U organizaciji Odbora Vlade Republike Srpske za njegovanje tradicije oslobodilačkih ratova, u Novom Gradu danas je obilјeženo 28 godina od odbrane zapadnih granica Republike Srpske od hrvatske agresije.
Pomoćnik ministra za boračko- invalidsku zaštitu Nebojša Vidaković rekao je da dešavanja od prije 28 godina ne smiju biti zaboravlјena.
"Elitne jedinice Hrvatske vojske su tog 18. sepetmbra pokušale da izvrše agresiju na Novi Grad, Kostajnicu i Kozarsku Dubicu. Vojska Republike Srpske je junački odbranila ove prostore i time odbranila Republiku Srpsku", rekao je on.
Ministar lokalne uprave i samouprave Senka Jujić poručila je da stalno treba u svijesti imati kulturu sjećanja.
"Kultura sjećanja je nešto što moramo imati u svijesti stalno i stalno se sjećati svih stradalih ne samo na današnji dan nego uvijek i ne samo onih koji su ovdje stradali nego svih koji su svoj život ili dio tijela dali za stvaranje Republike Srpske. Treba da to cijenimo i poštujemo svakog trenutka i na svakom mjestu i da odajemo počast onima koji su nam omogućili slobodu u kojoj uživamo", rekla je ona.
Dragutinu Vukojeviću iz Ravnica kod Novog Grada prije 28 godina Hrvatska vojska je u Tunjici ubila suprugu i dva malolјetna sina Danijela /10/ i Miloša /16/.
"Oni su sve što sam imao. Nemam više nikog", rekao je on.
Načelnik opštine Miroslav Drlјača rekao je da je 18. septembar jedan od najvažnijih datuma u novijoj srpskoj istoriji.
"To nije bila samo odbrana Novog Grada, Kostajnice i Kozarske Dubice jer je plan oružanih smaga Hrvatske bio da "očiste" ovaj prostor kao što su to uradili mjesec dana ranije na prostoru Republike Srpske Krajine", rekao je on.
Drlјača kaže da je odbranom zapadnih granica Republika Srpska sačuvana u obliku koji danas imamo.
General Momir Zec rekao je da je odbrana zapadnih granica Republike Srpske bila odsudna bitka na kraju rata za koju nije bilo popravnog.
"Da je ishpd bio drugačiji, da se nismo odbranili pitanje je kakav bi bio Dejtonski mirovni sporazum. Možda bi danas ovdje neki drugi dijelili odlikovanja ali hvala Bogu odbranili smo se", rekao je on.
Komandant prvog batalјona Novogradske brigade Momir Kovačević rekao je da je kroz novogradsku opštinu u avgustu 1995. godine prošlo više od 100.000 Srba protjeranih iz Republike Srpske Krajine.
"Hrvatska vojska je i tada gađala opštinu Novi Grad, 7. avgusta želјezničku stanicu a 8. avgusta avion je gađao izbjegličku kolonu u Svodni. Imali smo tri žrtve i osam ranjenih i tada su bile vidlјive namjere Hrvatske", rekao je on.
Kovačević je rekao da je Novogradska brigada nakon što je 19. septembra Hrvatska vojska vraćena preko Une, branila teritoriju opštine Novi Grad od napada petog korpusa Armije BiH.
Komandant Prnjavorske brigade Vlado Živković kaže da je u napadu Hrvatske vojske u septembru 1995. godine poginulo šest i ranjeno 40 pripadnika ove brigade koja je bila raspoređena od mosta na rijeci Sani.
"Uspjeli smo da ih vratimo, za 48 sati mostobran nije mogao izdržati i počeli su da se povlače", rekao je on.
Živković kaže da su zapadne granice Republike Srpske odbranjene zahvalјujući hrabrosti Vojske Republike Srpske i stanovništva koje nijednog trenutka nije pomišlјalo da napusti svoja ognjišta.
Obilјežavanje 28 godina od odbrane zapadnih granica Republike Srpske od hrvatske agresije počelo je u Tunjici kod spomen- obilјežja civilnim žrtvama rata gdje je služen pomen, položeni su vijeci i cvijeće i prislužene svijeće.
Nakon toga, kod centralnog spomen- obilјežja poginulim borcima Vojske Republike Srpske u Novom Gradu služen je parastos, položeni su vijenci i cvijeće i prislužene svijeće.
Napad Hrvatske vojske na opštinu Novi Grad počeo je 18. septembra 1995. godine u 9.25 časova i za dva dana ofanzive ubijeno je 57 lica, 37 civila, 18 vojnika i dva pripadnika MUP-a. Ranjeno je 17 civila, tri vojnika i jedan pripadnik MUP-a.
Na području zapadnokrajiških opština Kozarska Dubica, Novi Grad i Kostajnica 18. i 19. septembra 1995. godine u hrvatskoj agresiji ubijena su 104 lica, od kojih 54 civila, 44 pripadnika Vojske Republike Srpske i šest pripadnika Ministarstva unutrašnjih poslova Srpske.
Naselјa i gradovi su pretrpjeli velika razaranja i štetu, a prema podacima opštinskih komisija o procjeni materijalne štete u Novom Gradu ona iznosi 83,3 miliona KM, u Kostajnici 40 miliona, a u Kozarskoj Dubici 50,4 miliona KM.
Pripadnici Vojske Republike Srpske uspjeli su 19. septembra 1995. godine potisnuti Hrvatsku vojsku preko Une.
Na mjestu gdje je poginulo najviše civila i vojnika, u naselјu Tunjica gdje su pripadnici hrvatskih snaga prešli na teritoriju opštine Novi Grad, podignuto je spomen-obilјežje koje je osveštano 2010. godine.
Odbrana zapadnokrajiških opština od hrvatske agresije smatra se događajem značajnim za odbranu Republike Srpske i odlukom Vlade svrstan je među najznačajnije datume novije istorije.
